Jaskra i zaćma to jedne z najczęściej diagnozowanych chorób oczu u osób dorosłych i seniorów. Choć często bywają ze sobą mylone, różnią się zarówno mechanizmem powstawania, jak i sposobem leczenia. Poniżej omawiamy najważniejsze informacje na temat obu schorzeń oraz wyjaśniamy, czym są operacje jaskry i kiedy są konieczne.
Czym jest jaskra?
Jaskra to przewlekła, postępująca choroba nerwu wzrokowego, prowadząca do jego stopniowego uszkodzenia, a w konsekwencji – do nieodwracalnej utraty wzroku. Najczęściej związana jest z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym, choć może występować również przy ciśnieniu w granicach normy.
To podstępna choroba – przez długi czas może nie dawać żadnych wyraźnych objawów. Zmiany w polu widzenia pojawiają się zwykle dopiero wtedy, gdy choroba jest już zaawansowana.
Przyczyny jaskry
Najczęstszą przyczyną jaskry jest zaburzenie odpływu cieczy wodnistej z oka, co prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego. Do czynników ryzyka należą:
- predyspozycje genetyczne,
- wiek powyżej 40–50 lat,
- krótkowzroczność,
- choroby układu krążenia,
- długotrwałe stosowanie kortykosteroidów.
Pierwsze objawy jaskry
Wczesne objawy jaskry są często niezauważalne. Typowe symptomy, które mogą się pojawić w bardziej zaawansowanym stadium, to:
- zawężenie pola widzenia,
- mroczki i cienie na obrzeżach obrazu,
- trudności w widzeniu nocnym,
- bóle oczu i głowy (zwłaszcza w jaskrze zamkniętego kąta).
Nieleczona jaskra prowadzi do trwałej ślepoty, dlatego regularne badania okulistyczne są kluczowe.
Metody leczenia jaskry
Leczenie jaskry polega przede wszystkim na obniżaniu ciśnienia wewnątrzgałkowego. Stosowane są:
- krople do oczu obniżające ciśnienie,
- zabiegi laserowe,
- operacje jaskry, polegające m.in. na stworzeniu alternatywnego odpływu cieczy z oka (np. trabekulektomia) lub wszczepieniu mikroskopijnych implantów wspomagających odpływ cieczy.
Wybór metody leczenia zależy od rodzaju jaskry, jej zaawansowania i reakcji pacjenta na leczenie farmakologiczne.
Czym jest zaćma?
Zaćma (katarakta) to zmętnienie naturalnej soczewki oka, które prowadzi do stopniowego pogarszania ostrości widzenia. W przeciwieństwie do jaskry nie powoduje uszkodzenia nerwu wzrokowego, a jej objawy są bardziej zauważalne na wczesnym etapie.
Przyczyny zaćmy
Najczęstszą przyczyną zaćmy jest starzenie się organizmu. Inne czynniki to:
- długotrwałe narażenie na promieniowanie UV,
- urazy oka,
- choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca),
- stosowanie niektórych leków (np. steroidów),
- predyspozycje genetyczne.
Pierwsze objawy zaćmy
Objawy zaćmy są zwykle łatwe do zaobserwowania i obejmują:
- zamglone, rozmazane widzenie,
- nadwrażliwość na światło,
- pogorszenie widzenia nocnego,
- częsta potrzeba zmiany okularów,
- postrzeganie kolorów jako wyblakłych.
Metody leczenia zaćmy
Jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy jest chirurgiczne usunięcie zmętniałej soczewki i wszczepienie sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej. Zabieg jest bezpieczny, szybki i wykonywany najczęściej w trybie ambulatoryjnym.
W przeciwieństwie do jaskry, leczenie zaćmy pozwala na całkowite przywrócenie ostrości widzenia, o ile nie współistnieją inne choroby oczu.
Różnice między jaskrą a zaćmą
Choć objawy obu schorzeń mogą się nakładać, jaskra i zaćma różnią się zarówno przyczyną, jak i konsekwencjami:
- Jaskra uszkadza nerw wzrokowy – zmiany są nieodwracalne, dlatego tak ważna jest szybka diagnoza i leczenie.
- Zaćma dotyczy jedynie soczewki oka – jej usunięcie i zastąpienie sztuczną soczewką przywraca ostrość widzenia.
- W jaskrze często występuje zawężenie pola widzenia, a w zaćmie – zamglenie i utrata ostrości.
- Operacje jaskry mają na celu powstrzymanie postępu choroby, natomiast operacja zaćmy najczęściej całkowicie rozwiązuje problem.
Podsumowanie:
Zarówno jaskra, jak i zaćma to choroby wzroku, które wymagają specjalistycznej diagnozy i odpowiedniego leczenia. Kluczem do zachowania wzroku na długie lata jest profilaktyka i regularne badania okulistyczne. W przypadku jaskry niezwykle istotne są szybka diagnoza i zastosowanie leczenia – od kropli, po laseroterapię i operacje jaskry. Zaćma, choć powszechna wśród osób starszych, dzięki postępowi medycyny może być skutecznie usunięta podczas bezpiecznego zabiegu.